Banci tahun 2015 melaporkan jumlah penduduk 2,636,000 di Sarawak, menjadikannya negeri keempat paling ramai penduduknya.[4] Walau bagaimanapun, populasi ini diedarkan ke kawasan yang besar sehingga menyebabkan Sarawak mempunyai kepadatan penduduk yang paling rendah di negara ini dengan hanya 20 orang setiap km2. Walaupun ia mempunyai kepadatan penduduk yang rendah, purata kadar pertumbuhan penduduk 1.8%, dari tahun 2000 hingga 2010, sangat dekat dengan purata kebangsaan 2.0%.[3] Pada tahun 2014, 58% daripada penduduk tinggal di kawasan bandar dengan bakinya di kawasan luar bandar, tetapi dalam tempoh 10 tahun akan datang ia diramalkan bahawa populasi bandar akan meningkat kepada 65%.[233] Setakat 2011[update], kadar kelahiran kasar di Sarawak adalah 16.3 setiap 1000 individu, kadar kematian kasar adalah 4.3 bagi setiap 1000 penduduk, dan kadar kematian bayi adalah 6.5 setiap 1000 kelahiran hidup.[234]

Populasi bandar terdiri daripada orang Melayu, Melanau, Cina, dan penduduk kecil Iban dan Bidayuh yang berpindah dari kampung halaman mereka yang mencari pekerjaan.[235] Dua yang kedua adalah antara lebih daripada 40 kelompok etnik di Sarawak, yang kebanyakannya masih tinggal di kawasan terpencil dan dirujuk sebagai Orang Asal.[236] Orang Asal, dan orang Melayu, Semenanjung Malaysia, Sarawak dan Sabah disebut secara kolektif sebagai Bumiputera. Klasifikasi ini memberikan mereka keistimewaan istimewa dalam pendidikan, pekerjaan, kewangan, dan kedudukan politik.[237]

Pendaftaran dan pengeluaran kad pengenalan nasional, dokumen yang diperlukan secara sah untuk mengakses pelbagai perkhidmatan, kepada suku-suku terpencil ini telah bermasalah selama bertahun-tahun,[238] dan pada masa lalu bahkan telah mengakibatkan sejumlah besar orang dari kumpulan etnik Penan yang menjadi tidak berkuat kuasa secara berkesan.[239] Dalam tahun-tahun kebelakangan ini, isu ini telah menyaksikan peningkatan progresif dengan pelaksanaan sistem seperti unit pendaftaran bergerak.[240]

Sarawak mempunyai tenaga kerja imigran yang besar dengan seramai 150,000 pekerja asing asing berdaftar yang bekerja sebagai pekerja rumah tangga atau di ladang, pembuatan, pembinaan, perkhidmatan dan pertanian.[241] Walau bagaimanapun, penduduk berdaftar secara sah dibayangi oleh penduduk yang besar di antara 320,000 dan 350,000 pekerja haram.[242]

Kumpulan etnik

Kumpulan etnik utama di Sarawak. Dari arah kanan atas: Gadis Melanau dengan Baju Kurung tradisional, wanita Cina Sarawak dengan pakaian tradisi Cheongsam, seorang gadis Bidayuh, dan seorang pahlawan Iban dalam pakaian tradisionalnya.

Sarawak mempunyai enam kumpulan etnik utama, Iban, Cina, Melayu, Bidayuh, Melanau, dan Orang Ulu,[235] serta beberapa kumpulan etnik dengan populasi yang lebih kecil tetapi masih banyak, seperti Kedayan, Jawa, Bugis, Murut, dan India.[243] Pada tahun 2015, Bidayuh dan Iban, kedua-dua kumpulan etnik pribumi Sarawak, secara rasmi diiktiraf oleh kerajaan Malaysia sebagai terdiri daripada rakyat Dayak.[244]

Penduduk 745,400 penduduk Iban di Sarawak, berdasarkan statistik 2014, menjadikannya kumpulan etnik terbesar di negeri ini.[245] Iban adalah, pada masa lalu, sebuah masyarakat yang memberikan perhatian khusus kepada status sosial, terutama kepada mereka yang mempamerkan kecakapan militer serta mereka yang menunjukkan kepakaran dalam pelbagai bidang seperti pertanian dan pidato. Istilah khusus digunakan untuk merujuk kepada mereka yang dipunyai oleh strata sosial tertentu, seperti raja berani (kaya dan berani), orang mayuh (orang biasa), dan ulun (hamba).[246] Walaupun pengaruh moden, Iban masih melihat banyak ritual tradisional mereka seperti Gawai Antu (perayaan orang mati) dan Gawai Dayak (Pesta Menuai).[247]

Walaupun kehadiran orang Cina di Sarawak bermula pada abad ke-6 ketika peniaga pertama kali datang ke negeri ini, penduduk China hari ini sebahagian besarnya terdiri daripada masyarakat yang berasal dari pendatang semasa era Brooke.[104] Penghijrahan ini didorong oleh peluang pekerjaan di lombong-lombong emas di Bau. Orang Cina Sarawak terutamanya Buddha dan Kristian,[248] dan bercakap banyak dialek: Kantonis, Fuzhou, Hakka, Hokkien, Teochew, dan Henghua (orang Putian). Mereka menyambut perayaan-perayaan kebudayaan utama seperti Festival Hantu Lapar dan Tahun Baru Cina seperti nenek moyang mereka lakukan.[249] Penduduk Cina di Sarawak tidak terhad kepada mana-mana kawasan. Mereka yang menetap di Kuching begitu dekat dengan Sungai Sarawak di kawasan yang kini dikenali sebagai Chinatown.[250] Pendatang dari Fujian, diketuai oleh Wong Nai Siong pada 1901, menetap di sepanjang Sungai Rajang dalam apa yang sekarang Sibu,[251] manakala mereka yang tiba di Miri mencari kerja di lombong arang batu dan medan minyak.[250]

Semasa era Brooke era, Melayu Sarawak kebanyakannya nelayan,[249] yang membawa kepada kampung-kampung mereka tertumpu di sepanjang tebing sungai. Bagaimanapun, dengan kemunculan pembangunan bandar, ramai orang Melayu telah berhijrah untuk mencari pekerjaan di sektor awam dan swasta. Secara tradisinya, mereka terkenal dengan kraf perak dan tembaga, ukiran kayu, dan tekstil.[104][252]

Melanau adalah penduduk asli Sarawak yang tinggal di kawasan terutama di sekitar kota moden Mukah, di mana mereka bekerja sebagai nelayan dan pengrajin serta pembina bot terkenal. Secara historis, Melanau mempraktikkan Animisme, kepercayaan bahawa roh-roh menghuni benda-benda di alam sekitar mereka, dan sementara ini masih diamalkan hari ini, kebanyakan Melanau telah diubah menjadi Kristian dan Islam.[104][67][nota 7][253]

Kaum Bidayuh merupakan orang Sarawak selatan,[254] yang dirujuk oleh peneroka awal Eropah sebagai Dayak Tanah kerana mereka secara tradisinya hidup di gunung batu kapur yang curam. Mereka menyumbang 8.4 peratus daripada populasi Sarawak dan merupakan yang kedua paling ramai orang Dayak orang asli, selepas Iban. Bidayuh adalah asli bagi kawasan-kawasan yang terdiri daripada bahagian-bahagian moden di Kuching dan Samarahan. Walaupun dianggap satu orang, bahasa mereka secara serentak menghasilkan dialek yang tidak dapat difahami oleh Bidayuh dari luar kawasan terdekat,[255] mengakibatkan Bahasa Inggeris dan Bahasa Melayu menjadi bahasa lingua franca. Seperti kebanyakan orang asli lain, majoriti Bidayuh telah ditukarkan kepada Kristian,[104] tetapi masih tinggal di kampung-kampung yang terdiri daripada rumah panjang, dengan penambahan baruk bulat yang tersendiri di mana perhimpunan komunal diadakan.[104]

Banyak puak yang tinggal di pedalaman Sarawak seperti Kenyah, Kayan, Lun Bawang, Kelabit, Penan, Bisaya, dan Berawan secara kolektifnya dirujuk sebagai Orang Ulu. Dalam bahasa Iban, nama ini bermaksud "Orang-orang Penghala", yang mencerminkan lokasi puak-puak ini;[104] Kebanyakan mereka berada berhampiran dengan lembangan saliran Sungai Baram.[256] Kedua-dua kerajinan kayu dan kesenian adalah aspek yang sangat terlihat dari kebudayaan Orang Ulu yang dicontohkan oleh rumah panjang berteduh mural, perahu kayu ukir, dan cacahan (tatu).[104] Instrumen muzik terkenal dari Orang Ulu adalah kugiran Kayan sapeh dan Kenyah sampe' dan kugiran buluh Lun Bawang. Orang Kelabit dan Lun Bawang dikenali kerana pengeluaran beras wangi mereka.[256] Seperti kebanyakan penduduk asli Sarawak, majoriti Orang Ulu adalah orang Kristian.[104]

Agama

Walaupun Islam adalah agama rasmi persekutuan, Sarawak tidak mempunyai agama negeri rasmi.[258] Walau bagaimanapun, semasa pengetua Abdul Rahman Ya'kub, Perlembagaan Sarawak telah dipinda untuk menjadikan Yang di-Pertuan Agong sebagai ketua Islam di Sarawak dan memberi kuasa kepada dewan negeri untuk menyebarkan undang-undang mengenai urusan Islam. Dengan peruntukan sedemikian, dasar Islam dapat dirumuskan di Sarawak dan penubuhan agensi negara Islam adalah mungkin. Rang Undang-undang Majlis Islam 1978 membolehkan pembentukan Mahkamah Syariah di Sarawak dengan bidang kuasa ke atas hak penjagaan anak perempuan, hak asuh kanak-kanak, pertunangan, warisan, dan jenayah di negeri ini. Mahkamah Rayuan dan Mahkamah Kadi juga dibentuk.[78][nota 8]

Sarawak adalah satu-satunya negeri di Malaysia di mana orang Kristian mengalahkan umat Islam. Mubaligh Kristian terawal di Sarawak adalah Mazhab Gereja England (Anglikan) pada tahun 1848, diikuti oleh Roman Katolik beberapa tahun kemudian, dan Methodis pada 1903. Penginjilan pertama berlaku di kalangan pendatang Cina sebelum menyebarkan kepada animis asli.[259] Denominasi Kristian di Sarawak ialah Misi Evangelikal Borneo (atau Sidang Injil Borneo),[260] dan Baptis.[261] Orang asli seperti Iban, Bidayuh, dan Orang Ulu telah mengadopsi agama Kristian walaupun mereka menyimpan beberapa upacara keagamaan tradisional mereka. Ramai umat Islam datang dari kumpulan etnik Melayu, Melanau, dan Kayan. Agama Buddha, Taoisme, dan agama Cina kebanyakannya diamalkan oleh rakyat Cina Malaysia.[262] Agama minor lain di Sarawak adalah Baha'i,[263] Hinduisme,[264] Sikhisme,[265] dan animisme.[266]

• Tapak keagamaan di Sarawak
• Katedral St. Joseph
• Masjid Negeri Sarawak Lama
• Kuil Hong San Si

Bahasa

Pengedaran keluarga bahasa Sarawak ditunjukkan dengan warna:(klik imej untuk membesarkan)

     Melayu

     Borneo

     Dayak Tanah

     Kawasan dengan pelbagai bahasa

Bahasa Inggeris adalah bahasa rasmi Sarawak dari tahun 1963 hingga 1974 kerana bantahan dari Ketua Menteri Sarawak Pertama Stephen Kalong Ningkan untuk penggunaan bahasa Melayu di Sarawak.[267] Pada tahun 1974 Ketua Menteri yang baru, Abdul Rahman Ya'kub mengiktiraf bahasa Melayu bersama Bahasa Inggeris sebagai bahasa rasmi Sarawak.[78][nota 9] Status baru yang diberikan kepada bahasa Melayu ini diperkuat lagi oleh standard pendidikan baru yang melancarkan kurikulum kepada bahasa Melayu.[268] Pada tahun 1985 bahasa Inggeris hilang status bahasa rasmi, hanya tinggal bahasa Melayu.[267][nota 10] Walaupun dasar rasmi, ahli-ahli pembangkang Sarawak berhujah bahawa bahasa Inggeris kekal sebagai bahasa rasmi de facto di Sarawak.[269] Bahasa Inggeris masih bercakap di mahkamah undang-undang, dan dewan perundangan negeri.[270][271] Pada tahun 2015, Ketua Menteri Adenan Satem mengumumkan bahawa bahasa Inggeris akan dikembalikan semula sebagai bahasa rasmi.[272]

Walaupun dialek Melayu rasmi Bahasa Malaysia dituturkan oleh pentadbiran kerajaan, ia jarang digunakan dalam perbualan bahasa. Dialek tempatan Bahasa Sarawak menguasai bahasa vernakular. Bahasa Sarawak adalah bahasa yang paling lazim bagi orang-orang Melayu Sarawak dan puak-puak pribumi yang lain. Bahasa Iban adalah bahasa ibunda yang paling banyak digunakan, dituturkan dalam pelbagai bentuk dialek oleh 34 peratus penduduk Sarawak sebagai bahasa pertama. Bahasa Bidayuh, dengan enam dialek utama, dituturkan oleh 10 peratus penduduk. Orang Ulu mempunyai kira-kira 30 dialek bahasa yang berbeza. Walaupun etnik Cina berasal dari pelbagai latar belakang dan bercakap banyak dialek berbeza seperti Hokkien, Hakka, Fuzhou, dan Teochew, mereka juga bercakap dalam Bahasa Mandarin.[273]