Parti KeADILan Nasional merupakan sebuah parti politik Malaysia yang lahir daripada gelombang Reformasi yang melanda negara selepas pemecatan Dato Sri' Anwar Ibrahim daripada UMNO pada 2 September 1998. Sekumpulan NGO dan sebuah parti kemudian menubuhkan Gerakan Keadilan Rakyat Malaysia (GERAK). Pendokong reformasi kemudiannya menubuhkan Pergerakan Keadilan Sosial (ADIL) untuk memberi platform kepada perjuangan mereka.[6]

Selepas itu, usaha menubuhkan parti politik menghadapi jalan buntu disebabkan oleh Pendaftar Pertubuhan (ROS).[7] Maka gerakan Reformasi mengambil keputusan untuk mengambil alih sebuah parti kecil yang sedia ada iaitu Ikatan Masyarakat Islam Malaysia yang ditubuhkan pada 1990. Pelancaran Parti KeADILan Nasional diadakan pada 4 April 1999.[8]

Selepas Pilihan raya 1999, kesedaran timbul tentang keperluan Parti Keadilan Nasional dan PRM bergabung, berdasarkan komitmen mereka yang sama terhadap Reformasi, menentang ketidakadilan dan penyalahgunaan kuasa.

Pada 3 Ogos 2003 Keadilan dan PRM melancarkan Parti Keadilan Rakyat di Kuala Lumpur.[9]

Pada waktu itu Pendaftar Penubuhan masih enggan meluluskan pendaftaran parti. Maka pada Pilihan raya umum 2004, calon-calon PRM bertanding di atas platform Keadilan. Calon tunggal yang menang ialah Presiden Parti iaitu Datin Seri Dr. Wan Azizah di Permatang Pauh, Pulau Pinang. Selepas Pilihanraya Umum, akhirnya Parti Keadilan Rakyat diluluskan penubuhannya.

Parti Keadilan Rakyat mendapat suntikan baru selepas pembebasan Penasihat Parti, Datuk Seri Anwar Ibrahim yang didapati tidak bersalah daripada tuduhan jenayah pada 2 September 2004, selepas enam tahun di dalam tahanan dan penjara.[10][11]

Tahun terawal

Tahun 1997 menyaksikan ekonomi Malaysia terjejas oleh krisis kewangan Asia. Menteri Kewangan pada masa itu, Datuk Seri Anwar Ibrahim (juga Timbalan Perdana Menteri), telah melaksanakan beberapa langkah pembaharuan ekonomi dan langkah penjimatan sebagai tindak balas. Tindakan ini diperburuk apabila dia membentangkan pindaan kontroversi kepada Akta Pencegahan Rasuah yang cuba meningkatkan kuasa Badan Pencegah Rasuah.[12] Perdana Menteri Mahathir Mohamad tidak bersetuju dengan langkah-langkah ini dan akhirnya memecat Anwar dari semua jawatannya.[13] Insiden ini dan keadaan di mana ia berlaku membawa bantahan awam dalam apa yang dikenali sebagai pergerakan Reformasi, tetapi ia juga mengakibatkan penangkapan dan penangkapan Anwar seterusnya terhadap apa yang dipercayai sebagai dakwaan politik bermotivasi seksual dan rasuah.[14] Membina momentum Reformasi, sebuah gerakan politik yang dinamakan Gerakan Keadilan Sosial (Adil) telah dibentuk. Ia diketuai oleh Dr Wan Azizah Wan Ismail, isteri Anwar. Namun, menghadapi kesulitan dalam mendaftarkan Adil sebagai parti politik, gerakan reformasi mengambil alih parti kecil, Ikatan Masyarakat Islam Malaysia (IKATAN), dan dilancarkan semula sebagai Parti Keadilan Nasional pada 4 April 1999, tepat pada masanya untuk mengambil bahagian dalam pilihan raya umum 1999.[15] Parti itu telah diperhatikan sebagai mempunyai persamaan yang kasar dengan demokrasi sosial berbilang kaum Parti Keadilan Masyarakat Malaysia (Pekemas).[16] Parti itu disertai oleh Parti Tindakan Demokratik (DAP), Parti Rakyat Malaysia (PRM) dan Parti Islam Se-Malaysia (PAS) dalam pakatan pilihan raya yang dikenali sebagai Barisan Alternatif untuk mengambil kuasa BN dalam pilihan raya umum 1999.

Penahanan

Antara 27 dan 30 September 1999, tujuh aktivis, termasuk pemimpin Keadilan; Naib Presiden Tian Chua, N. Gobalakrishnan, Ketua Pemuda Mohamad Ezam Mohd Nor, Mohamed Azmin Ali, Fairus Izuddin dan Dr Badrul Amin Baharun; telah ditangkap dan hasilnya dihalang daripada bertanding dalam pilihan raya.[17] Penangkapan lanjut dibuat pada 10 April 2001 dan mereka yang ditangkap kemudiannya dituduh dan dipenjarakan di bawah Akta Keselamatan Dalam Negeri.[18] Mereka dikenali sebagai Reformasi 10.[19]

Pilihan raya umum 1999

Parti itu memasuki kempen itu dengan banyak pemimpin utamanya ditangkap dan sebagai hasilnya ia hanya memenangi lima kerusi parlimen dalam pilihan raya walaupun mendapat 11.67% dari jumlah undian yang dibuang. Barisan Alternatif secara keseluruhan memperoleh 40.21% daripada jumlah undi yang dibuang dengan PAS yang mendapat 27 kerusi dan DAP memperoleh sepuluh kerusi.

Bergabung dengan Parti Rakyat Malaysia

Tempoh pemilihan selepas rundingan antara KeADILan dan Parti Rakyat Malaysia (PRM) mengenai kemungkinan penggabungan.[20] Walaupun ada pembangkang dalam kedua-dua pihak untuk bergerak,[21][22] Memorandum Persefahaman 13 mata akhirnya ditandatangani oleh kedua-dua pihak pada 5 Julai 2002.[23] Pada 3 Ogos 2003, entiti gabungan yang baru dilancarkan secara rasminya dan mengandaikan namanya sekarang.[24]

Pilihan raya umum 2004

Memandangkan pindaan baru kepada perlembagaan parti itu belum diluluskan oleh Pendaftar Pertubuhan, calon-calon dari PRM bertanding pada pilihan raya umum 2004 menggunakan lambang Parti Keadilan Nasionalty.[25] Parti itu kurang bernasib baik dalam pilihan raya dan hanya mampu mengekalkan satu kerusi parlimen, Permatang Pauh yang dipegang Dr Wan Azizah, walaupun memenangi 9% undi popular. Pertunjukan yang buruk kemudiannya dikaitkan dengan perpecahan dan penolakan di kawasan pemilihan, dengan satu perkiraan yang menunjukkan bahawa secara purata, undi bagi kerajaan BN bernilai 28 kali undi penyokong Keadilan.[26]

Anwar Ibrahim bebas

Pada 2 September 2004, dalam keputusan Mahkamah Persekutuan, sabitan liwat Anwar Ibrahim telah dibatalkan dan dia dibebaskan. Peristiwa-peristiwa yang tidak dijangka ini berlaku tepat pada masanya untuk KEADILAN yang sedang menghadapi semangat yang melemahkan kerana prestasi yang tidak menyenangkan dalam pilihan raya.

Pilihan raya umum 2008

Dalam pilihan raya 2008, PKR memenangi 31 kerusi di Parlimen, dengan DAP dan PAS membuat keuntungan besar serta 28 kerusi dan 23 kerusi masing-masing. Keseluruhannya, pengambilan 82 kerusi oleh pembangkang kepada 140 kerusi BN menjadikannya prestasi terbaik dalam sejarah Malaysia oleh pembangkang, dan menafikan BN majoriti dua pertiga yang diperlukan untuk membuat perubahan perlembagaan dalam Dewan Rakyat.

PKR juga berjaya menandingi pilihan raya negeri yang menyaksikan gabungan gabungan PKR, DAP dan PAS yang membentuk kerajaan campuran di negeri-negeri Kelantan, Kedah, Pulau Pinang, Perak dan Selangor. Pejabat Menteri Besar Selangor dan Timbalan Ketua Menteri Pulau Pinang telah diadakan oleh wakil-wakil rakyat KEADILAN, Khalid Ibrahim dan Mohd Fairus Khairuddin.

Anwar kembali ke politik

Pada 14 April 2008, Anwar menyambut kepulangan rasminya ke pentas politik, kerana larangannya dari pejabat awam tamat satu dekad selepas dia dipecat sebagai timbalan perdana menteri. Salah satu sebab utama pembangkang merampas satu pertiga daripada kerusi Parlimen dan lima negeri yang paling buruk yang pernah berlaku untuk gabungan BN yang memerintah selama setengah abad, adalah disebabkan beliau memimpin.[27] Perhimpunan lebih 10,000 penyokong menyambut Anwar dalam satu perhimpunan yang mengalu-alukan kepulangannya ke politik. Di tengah-tengah perhimpunan itu, polis mengganggu Anwar selepas dia menyampaikan perhimpunan tersebut selama hampir setengah jam dan memaksanya menghentikan perhimpunan itu.[28]

Kerajaan Malaysia memperhebatkan usaha pada 6 Mac untuk menggambarkan tokoh pembangkang Anwar Ibrahim sebagai taktik politik, beberapa hari menjelang pilihan raya umum Malaysia 2008 pada 8 Mac yang akan menentukan sama ada beliau menimbulkan ancaman yang sah terhadap gabungan pemerintah.[29] Kempen membungkus 7 Mac untuk pemilihan umum yang akan menyaksikan kenaikan penentangan Malaysia di tengah kemarahan terhadap bangsa dan agama di kalangan minoriti kaum Cina dan India.[30] Rakyat Malaysia mengundi pada 8 Mac 2008 dalam pilihan raya parlimen.[30] Keputusan pilihan raya menunjukkan bahawa pemerintahan pemerintah mengalami kemunduran apabila gagal mendapatkan majoriti dua pertiga di parlimen, dan lima dari 12 perundangan negara dimenangi oleh parti pembangkang.[31] Sebab-sebab kejatuhan parti pemerintah, yang mengekalkan kekuasaan sejak negara mengisytiharkan kemerdekaan pada tahun 1957, adalah peningkatan inflasi, jenayah dan ketegangan etnik.[32]

Pilihan raya 2010

Bermula tahun 2010, PKR merupakan parti politik pertama melaksanakan pemilihan secara langsung bagi semua jawatan di peringkat cabang serta di peringkat Majlis Kepimpinan Tertinggi (MPT), termasuk jawatan presiden, timbalan presiden, empat naib presiden dan 20 anggota MPT.[33]

Pemilihan secara langsung barisan kepimpinan PKR, akan bermula dengan proses pencalonan di peringkat cabang (bahagian) lewat bulan ini, sebelum mengundi memilih pucuk pimpinan tertinggi parti itu pada 17 September hingga 3 Oktober 2010.

Menurut surat pekeliling dari setiausaha agung PKR, 222 cabang di seluruh negara diminta mengemukakan pencalonan mulai 27 Ogos hingga 12 September 2010.[34]

Semua ahli parti yang berdaftar sebelum 27 Jun dibenarkan mengundi bagi 18 jawatan di peringkat cabang - pengerusi, timbalan pengerusi, naib pengerusi serta 15 jawatan ahli jawatankuasa.

Para ahli juga akan mengundi bagi 10 jawatan dalam sayap Wanita dan 20 jawatan bagi sayap Pemuda PKR.

Pilihan raya kecil Permatang Pauh

Gabungan kerajaan dan pemerintah Malaysia mengisytiharkan kekalahan dalam kemenangan besar dalam pilihan raya kecil oleh Anwar Ibrahim. Muhammad Muhammad Taib, ketua maklumat Pertubuhan Kebangsaan Melayu Bersatu (UMNO) yang mengetuai gabungan BN menyatakan: Ya tentu kita telah hilang. . . kami adalah golongan yang ketinggalan dalam perlumbaan ini.[35] Para pegawai Suruhanjaya Pilihan Raya Malaysia mengumumkan Anwar menang oleh majoriti yang mengejutkan terhadap Arif Shah Omar Shah dari gabungan Barisan Nasional dan Perdana Menteri Abdullah Badawi UMNO.[36] Reuters melaporkan bahawa menurut laman web berita Malaysiakini, Anwar Ibrahim menang dengan majoriti 16,210 undi. Beliau telah memenangi 26,646 undi manakala Arif Omar menang 10,436 undi.[37] Jurucakap Parti Keadilan Rakyat Anwar Ginie Lim memberitahu BBC: "Kami semakin jauh."[36]

Pada 28 Ogos 2008, Anwar, yang memakai baju Melayu tradisional berwarna biru tua dan topi hitam "songkok", bersumpah di ruang utama rumah Parlimen di Kuala Lumpur, sebagai Ahli Parlimen Permatang Pauh pada jam 10.03 pagi sebelum Speaker Tan Sri Pandikar Amin Mulia. Dia secara rasmi mengisytiharkan Anwar sebagai pemimpin parti pembangkang 3-parti. Dengan isterinya Wan Azizah Wan Ismail dan anak perempuannya, Nurul Izzah Anwar, juga seorang ahli parlimen, Anwar mengumumkan: "Saya gembira dapat kembali selepas satu dekad. Perdana menteri telah kehilangan mandat negara dan negara".[38][39] Anwar memerlukan sekurang-kurangnya 30 penggubal undang-undang terutama dari undi MP Sabah dan Sarawak untuk membatalkan kerajaan.[40][41]

Perkembangan lain

Pada Disember 2005 PKR menganjurkan kongres kebangsaan kedua.[42] Antara usul yang diluluskan ialah Agenda Ekonomi Baru[43] yang membayangkan dasar ekonomi bukan kaum untuk menggantikan Dasar Ekonomi Baru yang berasaskan kaum. PKR berjaya mengejar politik Sarawak pada Mei 2006. Dalam pilihan raya negeri Sarawak, Dominique Ng, seorang peguam dan aktivis, menang di kawasan Padungan di Kuching, sebuah wilayah Cina yang majoritinya. KEADILAN hilang secara sempit di Saribas, sebuah kawasan Melayu-Melanau dengan hanya 94 undi. Sarawak adalah kubu tradisional BN. PKR juga telah mengejar strategi agresif untuk mendapatkan personaliti utama dari dalam dan luar politik. Pada Julai 2006, Khalid Ibrahim, bekas Ketua Pegawai Eksekutif Permodalan Nasional Berhad dan Guthrie, dilantik sebagai Bendahari PKR.

Langkah Kajang

Pada tahun 2014, Pengarah Strategi Parti kemudian Naib Presiden-merangkap Setiausaha Agung, Rafizi Ramli memulakan Pemindahan Kajang yang gagal dalam usaha untuk menjatuhkan Menteri Besar Selangor ke-14, Abdul Khalid Ibrahim, dan memasang pemimpin de facto parti Anwar Ibrahim sebagai penggantinya. Manuver politik mengakibatkan krisis politik sembilan bulan dalam negeri Selangor dan gabungan Pakatan Rakyat, yang turut melibatkan istana Selangor, sebuah pilihan raya kecil yang menelan belanja RM1.6 juta dalam wang rakyat, parti itu kehilangan satu kerusi Perhimpunan Selangor dan Parlimen Malaysia. PKR juga akhirnya tidak mendapat Menteri Besar yang mereka mahukan.[44] Krisis ini diselesaikan dengan pelantikan Timbalan Presiden PKR, Azmin Ali, sebagai Menteri Besar ke-15 Selangor. Kebanyakan penganalisis mengatakan bahawa Pergerakan Kajang adalah kegagalan besar.[45]